اگر شما نيز درباره جايگاه مس در بورس ايران كنجكاو هستيد، توصيه مي كنيم تا پايان مقاله با ما همراه باشيد. فلز مس (Copper) يكي از پر استفاده ترين فلزات در صنعت به حساب مي آيد؛ دليل اصلي كه اين فلز استفاده هاي بسيار زياد و كاربردهاي فراوان در صنعت دارد را مي توان در قابليت شكل پذيري، چكش خواري، هدايت الكتريكي و حرارت بالاي آن جستجو كرد.
به كارگيري گسترده اين فلز در صنايع مختلف اهميت بهره برداري از اين فلز ارزشمند را دو چندان كرده است. لازم به ذكر است كه فلز مس، پس از فولاد، از نظر ايجاد ارزش افزوده در جهان، رتبه دوم را در بين فلزات اصلي در دست دارد.
در خصوص استفاده هاي فلز مس در صنايع بايد اشاره كرد كه اين فلز استفاده هاي گوناگوني در صنايع مختلف دارد؛ به اين صورت كه كاربرد اين فلز در صنعت برق حدود ۶۵ درصد، ساخت و ساز ۲۵ درصد، حمل و نقل ۷ درصد و ساير صنايع ۳ درصد است.
به كارگيري گسترده اين فلز در صنايع مختلف اهميت بهره برداري از اين فلز ارزشمند را دو چندان كرده است. لازم به ذكر است كه فلز مس، پس از فولاد، از نظر ايجاد ارزش افزوده در جهان، رتبه دوم را در بين فلزات اصلي در دست دارد.
در خصوص استفاده هاي فلز مس در صنايع بايد اشاره كرد كه اين فلز استفاده هاي گوناگوني در صنايع مختلف دارد؛ به اين صورت كه كاربرد اين فلز در صنعت برق حدود ۶۵ درصد، ساخت و ساز ۲۵ درصد، حمل و نقل ۷ درصد و ساير صنايع ۳ درصد است.
بزرگ ترين توليد كنندگان مس در جهان
هنگاميكه در حوزه ي بازارهاي مالي و تجارت صحبت مي كنيم، نا خود آگاه ذهن افراد به سمت مواردي مانند قيمت، عرضه و تقاضا و...هدايت مي شود. صنعت مس نيز بخشي از مبادلات و تجارت جهاني را تشكيل مي دهد. به طور كلي در يك معامله ي تجاري، يك طرف اين معامله، عرضه محصول و يا خدمات است و طرف ديگر آن را تقاضا تشكيل مي دهد.
تمام فعاليت هاي اقتصادي مرتبط با بازارهاي مالي نيز تحت تاثير عرضه و تقاضاست. اصلي ترين عامل در سمت عرضه در صنعت مس ميزان استخراج و توليد اين فلز در در جهان است كه نقش اصلي را در سمت عرضه بازي مي كند.پس بنابراين وقتي كه درباره ي تجارت مس در جهان صحبت مي كنيم، ابتدا بايستي به توليد كنندگان بزرگ اين صنعت و ميزان توليد آن ها دقت كنيم.
در ادامه مبحث مربوط به جايگاه مس در بورس ايران، قصد داريم شما را با توليد كنندگان عمده و اصلي اين فلز گران بها آشنا كنيم.
بسياري از كشورهاي بزرگ صنعتي در جهان به دنبال كشف و استخراج از معدن هاي مس موجود در سرزمين خودهستند. كشورهايي مانند آمريكا، چين و استراليا در خصوص كشف معادن و به كارگيري تكنولوژي هاي مدرن در استخراج اين منابع تلاش هاي بسيار زيادي را در طي ساليان اخير انجام داده اند.
اما به دليل تقاضاي بسيار زيادي كه صنايع بزرگ اين كشورها دارندو همچنين به دليل منابع محدود و ظرفيت توليد پايين اين كشور هاي صنعتي، همواره در صف خريداران اين فلز ارشمند در بازارهاي جهاني بوده اند. اما به طور كلي در خصوص بزرگترين توليد كنندگان فلز مس در جهان بايد اين نكته را مد نظر قرار دهيم كه بزرگترين توليد كنندگان مس در جهان، در ابتدا بايد منابع و معادن عظيم را در كشور خود داشته باشند.
اما اين نكته را بايستي در نظر گرفت كه شرط لازم براي توليد بالا در صنعت مس، داشتن معادن عظيم است؛ اما شرط كافي نيست چرا كه كشور هايي در جهان هستند كه با وجود قرار داشتن منابع و معادن عظيم در سرزمين خود، سهم چشمگيري در توليد مس در جهان ندارند. به طور خلاصه كشورهاي زير داراي بيشترين ذخاير و منابع مس در جهان هستند:
۱) شيلي
بزرگ ترين توليد كننده مس در جهان به دليل قرار گرفتن معادن عظيم مس درآنجا، كشور شيلي است. موقعيت جغرافيايي كشور شيلي به گونه اي است كه حدودا از شمال آمريكاي جنوبي تا جنوب اين قاره قرار گرفته است و به دليل همين موقعيت خاص جغرافيايي داراي اين معادن چشمگير است. لازم به ذكر است كه كشور شيلي با توليدي بالغ بر 5.3 ميليون تن(در بعضي از سال ها و بسته به شرايط، متغير است) فلز مس، حدود 27 درصد از كل توليدات مس در جهان را در اختيار دارد و تبديل به بزرگ ترين توليد كننده اين فلز در جهان شده است.
نكته: تحولات كشور شيلي به عنوان بزرگ ترين توليد كننده مس در جهان، يكي از عوامل مهم در نوسانات قيمت مس در بازارهاي كاموديتي جهان محسوب مي شود.
۲) پرو
كشور پرو يكي از كشورهايي است كه با وجود قرار داشتن منابع عظيم مس در آن، خيلي دير بهره برداري از آن را آغاز كرد؛ اما سرعت استخراج و بهره برداري معادن موجود در اين كشور رو به رشد است. به طوري كه با وجود در اختيار داشتن 10 درصد منابع مس شناخته شدن در جهان، در دهه هاي اخير تقريبا جايگاه قابل توجهي در توليد مس در جهان نداشت اما با توسعه زيرساخت هاي خود در ساليان اخير، به جايگاه دوم توليد مس در جهان رسيده است.
۳) چين
در ابتدا بايستي خاطر نشان كرد كه كشور چين بزرگترين مصرف كننده فلز مس در جهان است و همواره در صدر متقاضيان اين فلز ارزشمند بوده است. به طوريكه با وجود در اختيار قرار داشتن جايگاه سوم در توليد مس در جهان، هميشه خريدار قدرتمندي براي توليدات ساير كشورها نيز بوده است. به اين معنا كه با در اختيار داشتن سهم 10 درصدي از توليد مس در جهان، همواره به دنبال واردات اين فلز بوده است.
تا اينجاي كار سه كشور اصلي در توليد مس در جهان را نام برديم؛ اما در نظر داشته باشيد كه همواره كشور آمريكا در جايگاه دوم برترين توليدكنندگان مس در جهان بوده است؛ اما در اين سال ميزان توليد اين كشور به شدت كاهش يافت و در رده چهارم قرار گرفته است.
پس از آمريكا، كشورهاي استراليا، كنگو، زامبيا، مكزيك، اندونزي و كانادا در رده هاي بعدي بيشترين توليد مس در جهان قرار دارند.
بنابراين تا اينجاي مبحث، عوامل تاثير گذار بر عرضه ي فلز مس در جهان را مورد ارزيابي قرار داديم كه نقش تعيين كننده اي در تعيين قيمت فلز مذكور در بازارهاي كاموديتي دارد.
عوامل تاثير گذار بر قيمت مس در جهان
عوامل تعيين كننده ي ديگري نيز وجود دارند كه مي توانند تاثيرات مثبت و يا منفي بر قيمت مس در بازارهاي كاموديتي داشته باشند. كه به تعدادي از آن ها را در ادامه اشاره خواهيم كرد.
1) بازارهاي اقتصادي جديد
بازارهاي نوظهور و جديدي كه در جهان به وجود آمده اند، به عنوان عاملي تاثير گذار بر قيمت مس در بازارهاي جهاني عمل مي كنند. به عنوان مثال دو كشور چين و هند به عنوان كشورهاي نوظهور در عرصه اقتصادي، تقاضاي بسيار گسترده اي براي خريد فلز مس در جهان به وجود آورده اند و علت اصلي اين تقاضا نيز رسد چشمگير زير ساخت هاي اقتصادي اين دور كشور همچون زير ساختهاي مسكن، حمل و نقل و...است كه به تبع آن تقاضا براي خريد مس در اين دو كشور افزايش مي يابد و قيمت هاي جهاني نيز پس از آن افزايش پيدا خواهند كرد.
2) بازار مسكن و ساخت و ساز در آمريكا
همانطور كه مي دانيد استفاده از مس در صنعت ساختمان سازي به واسطه ي كاربرد فراوان اين فلز در مراحل سيم كشي و...بسيار كاربرد دارد و بازار مسكن آمريكا يكي از عوامل محرك براي خريد فلز در بازارهاي جهاني و به تبع آن نوسانات قيمت مس مي باشد.
3)به وجود آمدن مشكلات در عرضه
همانطور كه گفته شد كشور شيلي با در دست داشتن سهم 27 درصدي در توليدات مس در جهان، به عنوان بزرگترين توليد كننده اين فلز در جهان شناخته مي شود؛ به همين دليل كوچكنرين مشكل و اختلال در مسائل سياسي، محيط زيست و يا قوانين كار در كشور شيلي و همچنين كشور پرو در آمريكاي جنوبي، به شدت سمت عرضه توليدات مس در جهان را تحت تاثير قرار مي دهد و موجب نوسانات قيمت مس در جهان مي شود.
تاريخچه صنعت مس در ايران
مبحث جايگاه مس در بورس ايران ما را به تاريحچه تاسيس صنايع مرتبط با اين فلز هدايت مي كند به طوريكه از ده ها سال پيش تاكنون، دولت هاي پيشرو و صاحبان مشاغل مرتبط با فلز مس اهميت اين فلز را به خوبي درك كرده اند؛ ايران نيز از اين امر مستثني نبوده و به دليل قرار گرفتن ذخاير عظيم در محدوده جغرافيايي ايران، همواره اثرات اين فلز ارزشمند بر صنايع موجود در ايران قابل لمس بوده و جايگاه مس در بورس ايران از اهميت بالايي برخوردار است.
در خصوص جايگاه مس در بورس ايران بايستي خاطرنشان كرد كه صنعت مس در كشور ايران يكي از صنايع قديمي و پر پتانسيل به شمار مي رود. به گونه اي كه پيدايش معادن مس در ايران به چندين دهه قبل باز مي گردد. در مورد قدمت استخراج مس در ايران بايد گفت كه اولين معدن مس در ايران بين سال هاي 1276 تا 1285 شمسي توسط مهندسان آلماني كشف شده است.
اما كاربرد صنعتي و استخراج گسترده اين فلز به سال 1328 و همزمان با كشف معدن مس سرچشمه به عنوان بزرگترين معدن ايران باز مي گردد. در حال حاضر نيز اگر مي بينيم كه جايگاه مس در بورس ايران جايگاهي ارزشمند است، به دليل قدمت اين صنعت در كشور ايران است.
نكته اي كه بايد به آن اشاره كنيم اين است كه معدن مس سرچشمه در سال ۱۳۲۸ شمسي براي اولين بار توسط آقاي مهندس «علي انتظام» ثبت شد و اولين توده بزرگ مس كه در ايران مورد بهره برداري و استخراج قرار گرفت نيز توده كانسار مس سرچشمه بود كه در فاصله ي جغرافيايي حدود ۱۶۰ كيلومتري جنوب غربي شهر كرمان قرار داشت.
اين معدن كه از بزرگترين كانسارهاي مس جهان بشمار مي رود پس از اين رويداد نيز در سال ۱۳۴۶ و با مشاركت مهندسان ايراني و خارجي و همچنين سرمايه گذاري مشترك در معدن مس سرچشمه، شركتي تحت عنوان شركت سهامي مس كرمان تاسيس شد؛ به اين ترتيب بود كه در اين سال، با فناوري روز نخستين بهره برداري ماشيني از معادن مس كشور آغاز شد و اين معدن به بهره برداري گسترده رسيد.
پس از كشف معدن مس سرچشمه و به دنبال آن با گسترش فعاليت هاي استخراج مس از اين معدن، در سال 1350 معدن مس سرچشمه به عنوان معدن ملي كشور معرفي شد. در ادامه نيز و در سال ۱۳۵۲، مجتمع مس سرچشمه با مشاركت و پيمانكاري شركت آمريكايي آناكوندا كه در حوزه ي استخراج و بهره برداري از معادن فعال بود، بهره برداري رسيد و سرانجام با گسترش و افزايش فعاليت هاي اين مجموعه در سال۱۳۵۵ شركت سهامي معادن سرچشمه كرمان به نام شركت ملي صنايع مس ايران تغيير نام يافت و اين شركت به بلوغ رسيد.
جايگاه مس در بورس ايران را بدون در نظر گرفتن تحولات دوره ي وقوع انقلاب اسلامي نمي توان بررسي كرد؛ به گونه اي كه با وقوع انقلاب اسلامي در سال 1357 و به دنبال آن با راه اندازي و بهره برداري و ادامه كار در مجتمع عظيم مس سرچشمه در كرمان و همچنين با شروع فرآيند بهره برداري از معادن جديد ميدوك و سونگون، ايران به عنوان يكي از كشورهاي اصلي توليد كننده مس در جهان شناخته شد.
قابل ذكر است كه در حال حاضر تمامي فرآيندها و سازوكارهاي مرتبط با استخراج و بهره برداري از معادن مس موجود در كشور و همچنين سازوكارهاي مرتبط با توليد و فروش مس خالص در ايران، توسط شركت ملي صنايع مس ايران صورت مي گيرد.جايگاه مس در بورس ايران ما را به سمت ذخاير مس در ايران سوق مي دهد.
به گونه اي كه در مورد ذخاير مس در ايران نيز بايستي خاطر نشان كرد كه بسياري از مناطقي كه مستعد كشف معدن مس و استخراج اين فلز هستند، به دليل عدم سرمايه گذاري قابل توجه در آن ناحيه، پتانسيل مناطق مذكور هنوز به بهره برداري نرسيده است.
جايگاه مس در بورس ايران را تا حدودي مي توان به ذخاير عظيم مس مرتبط كرد به گونه اي كه درباره ي ذخاير مس موجود در ايران مي توان گفت كه هم اكنون و در حال حاضر كشور ايران با دارا بودن ۳۶.۵ ميليون تن ذخيره مس معادل ۴.۲ درصد مس كل جهان، رتبه هفتم در دنيا را به خود اختصاص داده است.
نكته قابل توجه درباره معادن موجود در كشور اين است كه تعداد معادن مس موجود در كشور ايران درحال حاضر 39 معدن است و پراكندگي اين معادن در نقاط مختلف كشور به اين صورت است كه استان كرمان با 14 معدن، بيشترين تعداد معدن هاي موجود را به خود اختصاص داده و پس از آن به ترتيب استان هاي زنجان با 5 معدن، آذربايجان شرقي 4 معدن، خراسان رضوي، قزوين، سمنان 3 معدن، قم، سيستان و بلوچستان، خراسان جنوبي، مركزي، تهران، يزد و فارس هركدام با يك معدن، در جايگاه هاي بعدي هستند.
در رتبه بندي جهاني و در خصوص بزرگترين معادن مس كشف شده در جهان، ايران نيز داراي معادن بزرگ و موجود در اين رتبه بندي است؛ به طوريكه معدن سرچشمه در رتبه ۲۹، مس سونگون در رتبه ۷۶ و مس ميدوك رتبه 114 را به خود اختصاص داده اند.
علاوه بر فرآيند كشف معادن مس، در حوزه ي توليد نيز بايد اشاره كرد كه مقدار كل توليد مس در دنيا حدود ۲۵ ميليون تن در سال است كه جمهوري اسلامي ايران با توليد حدود ۲۵۰ هزار تن مس در سال، تقريبا يك درصد از توليدات مس در جهان را شامل مي شود.
جايگاه مس در بورس ايران
جايگاه مس در بورس ايران از عوامل متعددي تاثير مي گيرد؛ به طوريكه با گسترده شدن فعاليت هاي اقتصادي و همچنين پيچيده شدن فرآيندها و سازوكارهاي مرتبط با بازارهاي مالي در جهان، كشور ايران نيز از اين امر مستثني نبود و شركت ها و بنگاه هاي عظيم اقتصادي به دنبال تامين منابع مورد نياز خود از طريق نهادهاي مالي براي گسترش طرح هاي توسعه خود بودند.
همچنين با نيم گاهي به سندهاي چشم انداز توسعه در ايران كه به دنبال واگذاري بنگاه هاي دولتي به بخش خصوصي و سهيم كردن مردم در سهام كارخانه ها بود، صنايع مرتبط با مس نيز، رويه ساير بنگاه هاي اقتصادي را دنبال كردند و تعدادي از اين شركت ها و كارخانه ها در بازار سرمايه پذيرش شدند و جايگاه مس در بورس ايران را ارتقا دادند و هم اكنون نيز معاملات برخي از شركت هاي مرتبط با فلز مس در بازار سرمايه و در قالب شركت هاي سهامي در جريان است.
شركت هاي فعال حوزه مس در بازار سرمايه
در ادامه مبحث جايگاه مس در بورس ايران، بايد اشاره كرد كه شركت هاي مختلف مرتبط با فلز مس در بازار سرمايه ايران فعاليت مي كنند.
شركت ملي صنايع مس ايران (فملي)
بزرگترين شركت مرتبط با صنعت مس در بازار سرمايه ايران، كه يك تنه جايگاه مس در بورس ايران را بالا كشيده است، شركت ملي صنايع مس ايران با نماد فملي است كه در حال حاضر معاملات اين نماد در بازار اول (تابلوي اصلي) بورس انجام مي پذيرد. فعاليت شركت ملي صنايع مس ايران در حوزه ي اكتشافات، استخراج و بهره برداري از معادن مس ايران است
در تصوير زير روند معاملاتي و قيمت روز شركت ملي صنايع مس ايران را در يك روز كاري در بازار بورس مشاهده مي كنيد.
نكته حائز اهميت در خصوص شركت ملي صنايع مس ايران به عنوان بزرگترين توليد كننده مس در ايران، ارزش بازار بسيار بالاي اين شركت است؛ به گونه اي كه اين نماد همواره در بين بزرگترين شركت هاي موجود در بازار سرمايه ايران از لحاظ ارزش بازار است.
در خصوص محصولات شركت ملي صناع مس ايران بايد به اين نكته اشاره كرد كه محصولات اين شركت در سه بخش تقسيم بندي مي شود.
الف) توليدات نهايي: توليدات نهايي اين شركت شامل سه محصول مس كاتدي، مفتول، اسلب و بيلت مي باشد.
ب) توليدات مياني: شامل دو محصول كنستانتره مس و آند مس مي باشد.
ج) توليدات جانبي: محصولات جانبي شركت ملي صنايع مس ايران شامل چهار محصول كنستانتره موليبدن، اكسيد موليبدن، لجن الكتروليزي طلا و نقره و اسيد سولفوريك مي باشد.
با توجه به اينكه كه شركت ملي صنايع مس ايران، داراي محصولات مختلفي است، براي محصولات اين شركت، هم در بازارهاي داخلي و هم در بازارهاي صادراتي تقاضا وجود دارد و به طور كلي مي توان محصولات اين شركت را به دو دسته ي محصولات صادراتي و فروش داخلي تقسيم بندي كرد:
بيشترين محصولات صادراتي شركت ملي صنايع مس ايران عبارتند از كاتد مس، كنسانتره مس و اكسيد موليبدن كه سازوكار فروش اين محصولات به وسيله برگزاري مزايده و يا مذاكره با متقاضيان خارج از كشور صورت مي گيرد.
در طرف ديگر نيز بخشي از محصولات توليد شده در اين شركت بازار فروش داخلي دارند؛محصولاتي كه در بازار داخلي به فروش مي رسند معمولا شامل كاتد مس، مفتول مسي، كنسانتره فلزات گران بها (لجن آندي)، سولفور موليبدن، اسيد سولفوريك و انواع محصولات جانبي هستند كه در بازار ايران از طريق مكانيسم بورس كالا مراحل فروش آن انجام مي شود و شركت هاي متقاضي خريد اين محصولات مي‌توانند بر اساس مقررات و دستورالعمل هاي بورس كالا براي خريد محصولات مذكور اقدام كنند.
مس شهيد باهنر (فباهنر)
درباره ي جايگاه مس در بورس ايران بايد اين نكته را اضافه كرد كه كه شركت ها و بنگاه هاي اقتصادي متعددي در بازار سرمايه وجود دارند كه مرتبط با مس هستند؛ از جمله اين شركت ها مي توان به شركت مس شهيد باهنر با نماد معاملاتي فباهنر اشاره كرد.
درباره اين شركت بايد گفت كه شركت مس شهيد باهنر در سال ۱۳۷۰ تأسيس و راه اندازي شد. شركت مذكور از پنج كارخانه ي زير مجموعه تشكيل شده است كه شامل كارخانه هاي زير مي باشد:
- كارخانه ذوب و ريخته گري
- كارخانه نورد
- كارخانه اكستروژن و كشش
- كارخانه لوله مسي
- كارخانه سكه زني
اين شركت نيز مانند شركت ملي صنايع مس ايران در بازار اول (تابلوي اصلي) بورس معاملات خود را انجام مي دهد و نقش مهمي در بالا بردن جايگاه مس در بورس ايران را ايفا كرده است. شركت مس شهيد باهنر در حوزه ي توليد انواع فرآورده هاي مسي وآلياژي مسي و برنجي فعاليت مي كند.
تصوير زير قيمت و جزييات نماد معاملاتي شركت مس شهيد باهنر را نشان مي دهد.
صنايع مس افق كرمان (فافق)
صنايع مس افق كرمان نيز يكي از شركت هاي ديگر بازار سرمايه است كه فعاليت هاي مرتبط با فلز مس دارد و با نماد معاملاتي فافق در بازار پايه زرد فرابورس معامله مي شود و در بهبود جايگاه مس در بورس ايران تاثير مهمي به جا گذاشته است.
شركت سرمايه گذاري مس سرچشمه(سرچشمه)
جايگاه مس در بورس ايران علاوه بر تاثير پذيري از شركت هاي توليد كننده محصولات مرتبط با مس، از شركت هاي سرمايه گذاري در اين حوزه نيز تاثير مي پذيرد و بايستي خاطر نشان كرد كه اين شركت ها نيز همانند كارخانه هاي مرتبط با اين فلز، عملكرد خوبي در بهبود جايگاه مس در بورس ايران داشته اند.
از جمله اين شركت هاي سرمايه گذاري مي توان به شركت سرمايه گذاري مس سرچشمه با نماد معاملاتي سرچشمه اشاره كرد كه هم اكنون در بازار دوم فرابورس معاملات آن انجام مي پذيرد.
ارتباط شركت هاي مرتبط با مس، به حضور شركت هاي اين حوزه در بازارهاي بورس و فرابورس خلاصه نمي شود و محصولات اين شركت ها در بورس كالا ايران نيز عرضه مي شود.
- ۲۳ بازديد
- ۰ نظر
