آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا

همانطور كه مي دانيد، بورس كالاي ايران داراي بازارهاي مختلف است و هر كدام از اين بازارها قوانين و معاملات خاص خود را دارد؛ يكي از اين بازارهاي موجود در بورس كالا، بازار آتي است و چند كالا از جمله: پسته، زعفران نگين، زعفران رشته اي درجه يك پوشال معمولي، نقره، زيره سبز و صندوق طلا در آن معامله مي شود و فرصت هاي گوناگوني را براي كسب سود به وجود آورده است. به همين دليل در مقاله آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا، قصد داريم شما را با مفهوم آربيتراژ و چگونگي كسب سود از آربيتراژ نقره آشنا كنيم. پيش از آنكه به توضيح آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا بپردازيم، بايد با مفهوم آربيتراژ و كاربردهاي آن آشنا شويم.

آربيتراژ چيست؟

در دنياي سرمايه گذاري راه ها و استراتژي هاي مختلفي وجود دارد و سرمايه گذاران مي توانند از آن ها براي سودآوري هر چه بيشتر استفاده كنند. در اينجا منظور از استراتژي، راه هايي بجز سرمايه گذاري بلند مدت و يا ميان مدت است. به اين معنا كه در بيشتر موارد، تكنيك «خريد و نگهداري» توسط اكثر سرمايه گذاران بلند مدت و يا ميان مدت اعمال مي شود اما مقصود ما از مقاله حاضر، چنين چيزي نيست و كمي پيچيده تر است.

آربيتراژ يكي از اين استراتژي هاي سرمايه گذاري است كه در آن يك سرمايه گذار به طور همزمان يك دارايي را در بازارهاي مختلف خريد و فروش مي كند تا از اختلاف قيمت استفاده كند و سود ايجاد كند. در حالي كه تفاوت قيمت ها معمولاً كوچك و كوتاه مدت است، بازده زماني كه در حجم زياد ضرب شود مي تواند چشمگير باشد. 

مفهوم آربيتراژ را با يك مثال ساده ادامه مي دهيم؛ فرض كنيد قيمت گردو در يكي از شهرهاي استان تهران، 100 هزار تومان به ازاي هر كيلو گرم است و همان گردو با كيفيت مشابه در شهري ديگر، 120 هزار تومان فروخته مي شود. بنابراين، 20 هزار تومان اختلاف قيمت گردو بين اين دو شهر وجود دارد؛ به اين معنا كه اگر شخصي گردو را در شهر اول خريداري كند و آن را در شهر دوم بفروشد، مي تواند به ازاي هر كيلو گرم آن، 20 هزار تومان سود كند؛ اين اختلاف قيمت و سود بدست آمده ناشي از اين اختلاف را اصطلاحا آربيتراژ مي گويند.

مثال واضح تر در خصوص آربيتراژ در بازارهاي ايران، قرعه كشي خودرو هاي توليد داخل است؛ به عنوان مثال فرض كنيد قيمت مصوب يك خودرو توليد شده، 200 ميليون تومان است اما قيمت همين خودرو و با كيفيت مشابه، در بازار آزاد 300 ميليون تومان است. افرادي كه در قرعه كشي برنده مي شوند، مي توانند بلافاصله خودرو را در بازار آزاد و با 50 درصد سود بفروشند؛ اين اختلاف قيمت و سود بدست آمده را آربيتراژ مي نامند.

سوالي كه در اينجا پيش مي آيد اين است كه علت به وجود آمدن آربيتراژ چيست؟

در پاسخ به اين سوال بايد خاطر نشان كرد كه علت به وجود آمدن آربيتراژ در بازارهاي مختلف، نا كارآمدي بازار است و اين سيستم معيوب و ناكارآمد زمينه را براي به وجود آمدن اختلاف قيمت هاي هم زمان فراهم مي كند. آربيتراژ مكانيسمي براي اطمينان از عدم انحراف اساسي قيمت ها از ارزش منصفانه براي دوره هاي زماني طولاني فراهم مي كند.

لازم به ذكر است كه با پيشرفت تكنولوژي و فناوري هاي جديد و مخصوصا آنلاين شدن بسياري از معاملات و قيمت گذاري ها، فرصت هاي كسب سود از اشتباهات قيمت گذاري در بازارهاي مختلف بسيار محدود شده است و بدست آوردن سود از اين طريق، مهارت و دانش بسيار زيادي لازم دارد. از علت هاي كم شدن فرصت ها براي كسب سود ناشي از آربيتراژ مي توان به اين مورد اشاره كرد كه بسياري از معامله گران، سيستم هاي معاملاتي كامپيوتري و آنلاين دارند كه نوسانات ابزارهاي مالي مشابه را نظارت مي كنند. به اين صورت كه هر گونه تنظيم قيمت ناكارآمد معمولاً به سرعت انجام مي شود و اين فرصت اغلب در عرض چند ثانيه از بين مي رود.

در ادامه ي مقاله آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا، مي خواهيم به معرفي معاملات نقره در بازار آتي بپردازيم و فرصت هاي كسب سود از اين طريق را بيان كنيم. 

آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا 

همانطور كه گفته شد در بازار آتي بورس كالا، چند كالاي محدود از جمله: پسته، زعفران نگين، زعفران رشته اي درجه يك پوشال معمولي، نقره، زيره سبز و صندوق طلا مورد معامله قرار مي گيرد. در اين ميان تنها معاملات نقره است كه تفاوت هايي با معاملات ديگر كالاها دارد. به اين صورت كه تمامي قراردادهاي آتي به صورت كاملا آنلاين و بر اساس گواهي سپرده كالا و يا صندوق طلا انجام و تحويل مي شوند؛ اما معاملات نقره در اينجا يك استثنا است؛ به اين معنا كه تحويل و تسويه قرارداد آتي نقره به شكل فيزيكي مي باشد و فرد فروشنده در قرارداد آتي بايستي نقره مذكور را به صورت فيزيكي به فرد خريدار نقره، تحويل دهد.

به همين دليل سازوكار آربيتراژ و كسب سود در قرارداد آتي نقره با ديگر قراردادها در بازار آتي بورس كالا متفاوت است كه در ادامه مبحث آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا به آن مي پردازيم. نكته اي كه در اينجا بايد به آن اشاره كنيم اين است كه معاملات نقره در بازار آتي بورس كالا گواهي سپرده كالايي ندارد؛ وجود نداشتن گواهي سپرده كالايي به اين معناست كه وقتي فروشنده اقدام به معامله آتي نقره مي كند، بايد نقره مورد نظر را از بازار فيزيكي خريداري كند و آن را براي روز سررسيد مذكور در قرارداد آتي نگه دارد. 

احتمالا سوالي كه ذهن شما را درگير كرده است، مشكلات مربوط به چنين قراردادي است؛ چراكه اين قرارداد 2 مشكل بزرگ دارد: 

1. اولين مشكل آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا، به اين شكل است كه فرد فروشنده در قرارداد آتي بايد نقره را از بازار فيزيكي تهيه كند كه اين كار به علت ارزش بالاي نقره ممكن است با خطر سرقت آن همراه باشد و علاوه بر آن مسئوليت نگهداري كالاي مذكور تا روز سررسيد ممكن است نگراني هايي براي فرد فروشنده ايجاد كند.
2. دومين مشكل كسب سود از آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا كه ممكن است براي فروشنده نقره به وجود بيايد، اين است كه اگر فرد فروشنده در قرارداد آتي نقره، مهارت و تخصص لازم براي تشخيص اصلي و يا تقلبي بودن نقره را نداشته باشد، احتمال دارد كه نقره تقلبي به اين فرد تحويل بدهند و در روز سررسيد كه نقره را براي سنجش خلوص آن نزد كارشناسان بانك مي برد، عيار و خلوص آن مورد تاييد كارشناسان قرار نگيرد و شخص فروشنده در قرارداد دچار ضرر مالي شود؛ پس اگر قصد كسب سود از آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا را داريد، يا بايد تخصص لازم در شناسايي خلوص نقره را داشته باشيد و يا اينكه نقره مذكور را از مكان هاي معتبر و شناخته شده تهيه نماييد. 

چگونه مي توان از آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا سود گرفت؟

نكته اي كه معامله گران بايد در خصوص آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا به آن توجه كنند اين است كه تسويه و تحويل نهايي در قرارداد آتي نقره با ديگر قراردادهاي موجود در بورس كالا متفاوت است. به اين معنا كه قيمت تسويه نهايي قرارداد آتي نقره، راس ساعت 13 در روز تحويل از فرمول «قيمت جهاني نقره» ضرب در «ميانگين نرخ دلار در سامانه سنا»، محاسبه مي شود و به احتمال زياد قيمت بدست آمده در اين فرمول با قيمت تسويه آتي در ساعت مذكور متفاوت است. در اينجا 2 موضوع و سناريو پيش مي آيد: 

1. اول اينكه اگر قيمت تسويه نهايي قرارداد آتي نقره طبق فرمول گفته شده بيشتر از قيمت تسويه روزانه معاملات در راس ساعت ۱۳ باشد، به نفع فرد فروشنده در قرارداد آتي خواهد بود و اين شخص از اختلاف قيمت به وجود آمده سود مي برد. 
2. اما اگر قيمت تسويه نهايي قرارداد آتي نقره طبق فرمولي كه اشاره كرديم، كمتر از قيمت تسويه روزانه معاملات در راس ساعت ۱۳ باشد، به ضرر فروشنده خواهد بود و اين فرد نقره مذكور را ارزان تر به خريدار تحويل داده و دچار ضرر شده است. 

به عنوان مثال اگر قيمت آتي نقره در راس ساعت 13 روز تحويل، 10 هزار تومان باشد و قيمت نقره طبق فرمولي كه گفته شد، 11 هزار تومان باشد، در اينجا شخص فروشنده از اين اختلاف قيمت سود مي برد. در طرف ديگر نيز اگر قيمت نقره طبق فرمول اشاره شده، مثلا 9 هزار تومان باشد، در اينجا فرد فروشنده متضرر خواهد شد، چراكه نقره را با قيمت ارزان تر به فرد خريدار تحويل داده است.

بنابراين به اين صورت است كه شخص آربيتراژگر با مهارت و تجربه خود مي تواند از فرصت آربيتراژ نقره در بازار آتي كالا استفاده كند.